Erfrecht perikelen

Een bezoeker van het forum stelde mij onlangs enkele vragen rond de afwikkeling van een nalatenschap. Aangezien de casus aanleiding biedt enkele aspecten te bespreken die ook voor anderen interessant kunnen zijn, vroeg - en kreeg - ik zijn toestemming tot publicatie.

Dit zijn de feiten:
Mevrouw X (hierna: mevrouw Jansen) woonde sinds enkele jaren, maar gedurende minder dan tien jaar, in Zwitserland. In 2020 is mevrouw Jansen overleden. Haar echtgenoot was al eerder overleden. Het echtpaar Jansen had geen kinderen.

Aangenomen moet worden dat noch mevrouw, noch meneer Jansen een testament gemaakt had. Beiden hadden ten tijde van hun overlijden de Nederlandse nationaliteit.

De volgende vragen rezen:

1. Moet de nalatenschap naar Nederlands of Zwitsers recht worden afgewikkeld?
2. Wie zijn de erfgenamen?
3. Naar welk recht worden de successierechten afgewikkeld?

Ad 1: Naar Zwitsers internationaal privaatrecht kan een in Zwitserland ingezetene met de Nederlandse nationaliteit onder meer bij testament een rechtskeuze doen voor Zwitsers recht. Rechtskeuze veronderstelt een wilsverklaring. In beginsel kan uit bepaalde omstandigheden deze wilsverklaring worden afgeleid. Daarvoor is wel vereist dat deze omstandigheden alle tezamen voldoende zijn om ervan uit te kunnen gaan dat de erflaatster een rechtskeuze naar Zwitsers recht had willen doen indien zij een testament had laten maken. De enkele omstandigheid dat erflaatster op het moment van overlijden in Zwitserland woonde, is onvoldoende.

Conclusie: het Nederlandse erfrecht is van toepassing.

Ad 2: De Nederlandse wet regelt wie erfgenaam bij versterf zijn. Daartoe heeft de wet de erfgenamen in vier groepen ingedeeld. In dit geval vindt u in de eerste groep - partner en kinderen - geen erfgenamen.

Conclusie: wij komen terecht bij groep 2: de ouders, broers en zusters.

Ad 3: In dit geval was erflaatster gedurende minder dan tien jaar ingezetene van Zwitserland.

Conclusie: Dit betekent dat artikel 3, leden 1 en 2, van de Nederlandse Successiewet van toepassing is:

1. Een Nederlander die in Nederland heeft gewoond en binnen tien jaren nadat hij Nederland metterwoon heeft verlaten, is overleden of een schenking heeft gedaan, wordt geacht ten tijde van zijn overlijden of van het doen van de schenking in Nederland te hebben gewoond.
2. Onverminderd het in het eerste lid bepaalde wordt ieder die in Nederland heeft gewoond en binnen een jaar nadat hij Nederland metterwoon heeft verlaten een schenking heeft gedaan, geacht ten tijde van het doen van de schenking in Nederland te hebben gewoond.

In dit geval had de bezoeker van het forum ook te maken met vragen rond de afwikkeling van de nalatenschap van de voor-overleden echtgenoot van mevrouw Jansen. Dat is vereist om de omvang van de nalatenschap van mevrouw Jansen te kunnen vaststellen. In dat kader dient onderscheid te worden gemaakt tussen hetgeen mevrouw Jansen (eventueel) krachtens huwelijksgoederenrecht had verkregen en hetgeen zij krachtens erfrecht heeft verkregen.

Met het vorenstaande zijn nog niet alle interessante aspecten besproken. Eén daarvan betreft de vraag hoe een eventuele verkoop of overdracht van in Zwitserland gelegen onroerend goed moet worden afgewikkeld. Een ander aspect betreft de vereisten waaraan moet worden voldaan om als wettelijk erfgenaam over het saldo op een bankrekening in Zwitserland te kunnen beschikken.

Tot slot: bestaat er een eenvoudiger mogelijkheid voor in Zwitserland woonachtige Nederlanders om er voor te zorgen dat hun erfgenamen, na een overlijden, een op naam van de overledene staande bankrekening kunnen beheren? Deze mogelijkheid bestaat. Indien u daarbij belang heeft, kan ik u een voorbeeld van een daartoe strekkende volmacht toezenden.